2020-ի մարտի վերջերին, երբ Covid-ն անթափանցելի մշուշի պես էր, իսկ մեկուսացումը` պատուհանից արտաքին աշխարհին հետևելու միակ կերպն ու գիտակից շնչելու միջավայրը, դժվար էի պատկերացնում, որ մի օր կհայտնվեմ վերակենդանացման բաժանմունքում: Լուսանկարելու համար:
Հենց մուտքից բացվում է երևակայածս իրականությունը: Սպիտակ, սառը, ապակեպատ: Միջանցքներում անտեսանելի պատերազմի դեմ պայքարող ճերմակ արտահագուստով բժիշկները, բուժքույրերը, մայրապետներն են: Առջևս վերակենդանացման բաժանմունքն է, համավարակի «տեսանելի միջավայրը»` իր քայքայումով ու պայքարով: Այստեղ է, որ նույնիսկ չշնչող բժշկական արտահագուստով առաջին անգամ զգում եմ համավարակի հոտը, քայքայիչ օդը:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation_01.jpg)
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_04.jpg)
«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
«Վերակենդանացման տերարիումներում», որտեղ Covid-ի անտեսանելի ու վտանգավոր մասնիկները ամենուրեք են, փշրվում են օրերով ուսումնասիրածս՝ բարձր ռիսկային գոտիներում լուսանկարելու ինքնապաշտպանական ցուցումները: Խցիկի քրտնող անցքից բացվում են հիվանդասենյակները, երևում մահճակալներին տառապող մարդկանց մարմինները: Շնչառական սարքերից դուրս եկող խորը ներշնչելու և արտաշնչելու ձայնը գուժում է հիվանդության տառապանքի չափը:
Փորձելով լուսանկարել՝ անընդհատ մտածում եմ համավարակի գոյության անտեսման, վերջին ամիսների զգացողությունների` ատելության և ջերմության, բարկության և մխիթարության բախման պահերի մասին:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_05-copy.jpg)
«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի դասախոս, անեսթեզիոլոգիայի և ինտենսիվ թերապիայի ամբիոնի դոցենտ
Ապրիլի 1-ից աշխատում է Արտաշատի բժշկական կենտրոնում` Covid 19 կլինիկայի ղեկավար
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_08.jpg)
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_09.jpg)
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի ընդունարանում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_10.jpg)
«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
Մարդկանց գիտակցությունը բարձրացնելու համար ոչ մի բան չեմ կարող ասել։ Շատերը կարող են հավատալ ինտերնետից ինչ-որ անկապ լուրերի, քան այն բանին, որ իրենց հարևանը մի օր առաջ մահացել է կորոնավիրուսից:
Ապրիլի 5-ից աշխատում է «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_12.jpg)
Վարակվել եմ: Երեկոյան հերթապահությունից հետո զգացի, որ թույլ եմ, ենթադրում եմ՝ բուժանձնակազմից եմ վարակվել: Թեթև եմ տարել, թոքաբորբ չի եղել, բայց ունեցել եմ մնացած սիմպտոմները` արտահայտված ընդհանուր թուլություն, տանջող մկանացավեր, որոնք տևել են երկու-երեք օր, էդքանը: Բուժվելուց հետո անմիջապես անցա գործի: Ունենում ենք ծանր շնչառական անբավարարությամբ ու նաև ուղեկցող քրոնիկական խնդիրներով հիվանդներ, որոնց հետ աշխատելը, միանշանակ, մեծ փորձառություն է: Կան հիվանդներ, որ չեն հավատում, եղան, որ էդպես չհավատալով էլ մահացան: Երբ արդեն վատ էին, բնականաբար, չէինք հարցնի` հը՞, հիմա հավատո՞ւմ ես…
Էռնեստ Սարգսյան, 28, անեսթեզիայի և ռեանիմացիայի կլինիկական օրդինատոր: Ապրիլի 5-ից աշխատում է «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
Երբ էս ամեն ինչը վերջանա, մենք կվերադառնանք մեր առօրյային՝ որոշակի հմտություններ ձեռք բերած, մի քիչ ավելի խելոքացած, որոշակի արժեքներ վերագնահատած: Որովհետև նախկինում տենց «ժամանակ չունենալու» պատճառով իրար չտեսնելն ու հանդիպումներ հետաձգելը, երևի, արդեն չեն լինի: Գրկախառնությունները, ջերմ, մտերիմ հանդիպումները, ինձ թվում է՝ բոլորս էդ ջերմության պակասը զգում ենք…
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_14.jpg)
Իմ ամենալավ երազը, որ կարա լինի… էն, որ բանակից «ուվալնյատ» ես լինում, ուրախանում ես, չէ՞։ Հիմա մենակ երազում եմ՝ շուտ վերջանա, գնամ իմ խիրուրգիան, ա՛յ, էդ ա իմ երազանքը:
Ու երբ էս ամեն ինչը վերջանա, կամուսնանամ…
Անդրանիկ Ջաբուրյան, 37, ընդհանուր վիրաբուժության սանիտար
Մարտի 6-ից աշխատում է «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի ընդունարանում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_15.jpg)
Սկզբնական շրջանում դժվար էր: Անչափահաս երեխաներ ունեմ, միայնակ մայր եմ: Ծնողներս ասացին՝ պետք է գնաս, աշխատես, պետք ես ժողովրդին, բոլորին, մենք կպահենք երեխաներիդ: Հիմա տասնհինգ օր աշխատում եմ, տասնչորս օր մեկուսանում, տասն օր անցկացնում եմ երեխաներիս ու ծնողներիս հետ: Ամեն անգամ, մինչև թեստի պատասխանը, տնեցիք վախենում են… Մարդիկ վախենում են, ամաչում: Ավելի շատ մտածում են, թե պետք չի շրջապատն իմանա, որ իրենք տանում են այդ հիվանդությունը, այդ վիրուսը: Գիտե՞ք ինչ եմ ասել՝ ժողովուրդ, ինչի՞ եք ամոթ անում, էս էն հիվանդությունը չի, որից պիտի ամաչեք։ Համաշխարհային բնույթ է կրում, կներեք, իհարկե, արտահայտությանս համար, հո վեներական հիվանդությո՞ւն չի, պիտի սկզբից ասեք… Շատերը թաքցնում են ու գալիս էն ժամանակ, երբ արդեն լուրջ շնչառական խնդիրներ ունեն:
Կարոտել եմ մեր հանգիստ աշխատելը, անկեղծ եմ ասում, կուզեի բաց լիներ ամեն ինչը, սրտանց մտնեի պալատ, ձեռնոց-դիմակ չդնեի, առաջվա աշխատանքն եմ կարոտել ու իմ ընտանիքը:
Սերինե Նիկողոսյան, 39, թերապևտիկ բաժանմունքի մանիպուլյացիոն բուժքույր:
Ապրիլի 1-ից Արտաշատի բժշկական կենտրոնի ինֆեկցիոն բաժանմունքի հերթապահ բուժքույր:
վիճակագրություն
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի ինֆեկցիոն բաժանմունքներում:
Համաճարակի ավարտը չեմ տեսնում: Միանշանակ առաջընթաց ունենք, հիվանդանոցները հագեցել են, բուժանձնակազմն ահռելի փորձ է ձեռք բերել, և պատրաստ ենք…:
Ապրիլի 1-ից աշխատում է Արտաշատի բժշկական կենտրոնում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_22.jpg)
«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_23.jpg)
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_24.jpg)
Ես չեմ վարակվել: Ոչ ոք չի ուզենա վարակվել։ Վախենա՞լ… Իմաստ չունի, պետք է ուղղակի զգուշանալ և անել հնարավորինը չվարակվելու համար: Իհարկե մեր հիվանդանոցում էպիդռեժիմը ճիշտ է պահպանվում, հակահամաճարակային պայմաններն այստեղ բավական լավն են, խնդիրը ճիշտ է կազմակերպված, ինչը մեծ նշանակություն ունի. հանդերձանքը, հիվանդի հետ կոնտակտի ձևը, ժամանակը, որ օպտիմալ օգտագործում ենք հիվանդի հետ շփվելիս ու բուժման մեջ։
Արշակ Շահվերդյան, 27, ընդհանուր վիրաբույժ
Ապրիլի 1-ից վերապրոֆիլավորվել է Արտաշատի բժշկական կենտրոնում որպես ինֆեկցիոնիստ:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_25.jpg)
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
Մեր գործը միայն բուժելը չէ, մեր գործը նաև՝ հոգեբանական օգնությունն է: Մի քանի ճակատով ենք աշխատում։ Ընտանեկան ջերմությունը, որն անհրաժեշտ է հիվանդին ապաքինվելու համար, նա ստանում է մեզնից` բուժաշխատողներից:
Վերապրոֆիլավորված ինֆեկցիոն հիվանդանոցների բժիշկներն իրար հետ շատ հաճախ բազմաթիվ թեմաներով շփվում են, թեև իրար դեմքով չենք ճանաչում, հնարավոր էլ չէ բոլորին ճանաչել: Բայց երբ զանգահարում ենք իրար, անմիջապես ջերմ, բարի արձագանք, աջակցող, օգնող, ընդառաջող վերաբերմունք ենք ստանում: Միայն փոխօգնություն է հիմա: Արդյոք սա մեզ անհրաժե՞շտ էր, իհա՛րկե անհրաժեշտ էր: Արդյոք կպահպանվի՞ շփման այս ձևը հետագայում: Վստահ եմ՝ կպահպանվի՛, որովհետև այլ տարբերակ չկա:
Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի դասախոս, անեսթեզիոլոգիայի և ինտենսիվ թերապիայի ամբիոնի դոցենտ
Ապրիլի 1-ից աշխատում է Արտաշատի բժշկական կենտրոնում` Covid 19 կլինիկայի ղեկավար:
![](https://www.4plus.org/wp-content/uploads/2020/07/NazikArmenakyan_Resuscitation�_27.jpg)
Արտաշատի բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունքում:
Մեկուկես ժամ հետո վերակենդանացման տեսարաններն ու շնչելու անկարողությունը անտանելի են դարձնում այնտեղ մնալը: Լքում եմ բաժանմունքը՝ ապակեպատ դռներից այնկողմ նայելով միջանցքներում վազվզող ճերմակ արտահագուստով բուժանձնակազմին: